Białka w Hashimoto i niedoczynności tarczycy

Białka stanowią wraz z węglowodanami i tłuszczami podstawowe źródło odżywienia organizmu. Głównie pełnią one funkcję budulcową dla jego tkanek i są niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania, rozwoju i wzrostu. Prawidłowa ich podaż nie pozostaje bez znaczenia również w przypadku choroby Hashimoto.

Czym są białka ?

Białka to inaczej proteiny. Są one zbudowane z pojedynczych aminokwasów, które są połączone wiązaniami peptydowymi. Aminokwasy zbudowane są z pierwiastków tj. węgiel, tlen, wodór, azot, siarka i fosfor. Białka dzielimy na 2 grupy:

• pierwszą z nich stanowią aminokwasy egzogenne. Należą do nich histydyna, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, fenyloalanina, treonina, tryptofan, walina. Organizm nie potrafi wytworzyć ich samodzielnie zatem dostarczyć je musimy wraz z codzienną dietą.
• drugą stanowią aminokwasy endogenne. Należą do nich alanina, asparagina, kwas glutaminowy, kwas asparaginowy, seryna, glutamina, cysteina, arginina, glicyna, prolina, tyrozyna. Organizm może syntetyzować je w organizmie.

Z uwagi na funkcje, jakie pełnią w organizmie człowieka, wyróżniamy:

• białka strukturalne (wśród nich kolagen, elastyna, keratyny, glikoproteiny)
• białka enzymatyczne
• białka pełniące w organizmie funkcje ochronne (immunoglobuliny, białka ostrej fazy)
• białka transportowe (hemoglobina, albuminy osocza, lipoproteiny, transferyna)
• hormony białkowe (insulina, glukagon, parathormon, kalcytonina).

Rola białka w organizmie

Rolę białka w organizmie człowieka można podzielić na trzy obszary:

• wzrost i odbudowa (odbudowy zachodzące m.in. podczas gojenia się ran, tworzenia blizn),
• regulacja procesów życiowych (np. udział w procesach obronnych organizmu poprzez produkcję przeciwciał),
• utrzymanie równowagi organizmu (np. zachowanie równowagi wodnej i kwasowo-zasadowej).

Białko jest niezbędne w procesie wzrostu, przy regeneracji tkanek, komórek i narządów, jak również przy syntezowaniu hormonów. Biorą także udział w transportowaniu tlenu do komórek, są ważnym elementem wymiany informacyjnej między komórkami. Dodatkowo białka stanowią część składową przeciwciał, które mają za zadanie chronić nas przed dostępem wirusów i bakterii. Biorą też udział w procesach trawiennych. Pełnią zatem ogromną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu.

Wartość biologiczna białka

Wartość biologiczną białka uzyskać można poprzez porównanie jego składu aminokwasowego do tzw. białka wzorcowego. Białko wzorcowe jest to białko, które zawiera pełen zasób aminokwasów, optymalny do zapotrzebowania organizmu ludzkiego. Występuje w jaju kurzym a u niemowląt w mleku matki. Wobec tego białka, które dostarczają wszystkich niezbędnych aminokwasów w odpowiedniej ilości, nazywa się białkami pełnowartościowymi, natomiast te, które nie zawierają wszystkich lub zawierają je w małej ilości – białkami niepełnowartościowymi. Za białka o najwyższej wartości biologicznej uważa się te pochodzenia zwierzęcego. Obecne są one w mleku i jego przetworach, jajach, mięsach, rybach. Za dobre źródło aminokwasów egzogennych uważa się również rośliny strączkowe.

Przyswajalność białka

Strawność białek pożywienia to inaczej ich podatność na działanie enzymów trawiennych. Jest to istotny czynnik, który ma wpływ na ich wykorzystanie przez organizm człowieka. Na przyswajalność białka wpływ ma m.in. struktura białek oraz obecność innych składników np. błonnika pokarmowego czy inhibitorów enzymów trawiennych, które zmniejszają jego strawność. Uważa się, że białka pochodzenia zwierzęcego charakteryzują się wyższym poziomem strawności w porównaniu do białek roślinnych jednak warto aby w diecie znalazły się białka z różnych źródeł. Białka pochodzenia roślinnego mają korzystne działanie na stężenie cholesterolu czy też ciśnienie tętnicze krwi.

Białko a Hashimoto

Zapotrzebowanie na białko w diecie osoby, u której zdiagnozowano Hashimoto jest wyższa niż u osoby zdrowej. Aktualne normy żywienia człowieka dla populacji Polski mówią o spożyciu białka w przypadku osoby zdrowej na poziomie 10-20% energii. U osób z chorobą Hashimoto zaleca się natomiast aby z białka pochodziło 15-25% energii w diecie. Jako, że białka są niezbędne do produkcji hormonów tarczycy stanowią istotną rolę w jej funkcjonowaniu. Warto wybierać białka pełnowartościowe, które dostarczą nam egzogennych aminokwasów. W przypadku tarczycy najistotniejszym jest tyrozyna. Jest niezbędna do syntezy hormonów tarczycy. W połączeniu jej z jodem dochodzi do powstania prekursorów tych hormonów. Ponadto w wyniku dostarczenia większej ilości białka do organizmu dochodzi do podwyższenia wartości termogenezy poposiłkowej a co za tym idzie całkowitej przemiany materii nawet o 25%. Jest to istotny aspekt, gdyż u osób z niedoczynnością tarczycy przemiana materii jest spowolniona, co powoduje problemy z nadmierną masą ciała. Niedoboru aminokwasów. może również przyczynić się do wypadania włosów.

Źródła białka dla osób z chorobą Hashimoto

Pełnowartościowe białko zalecane osobom z niedoczynnością tarczycy jest białkiem pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby morskie, jaja). Z białek roślinnych warte rozważenia wydaje się być białko konopne. Coraz więcej badań wskazuje na zależność między spożyciem mleka, a rozwojem chorób o podłożu autoimmunologicznym, zatem mleko i produkty mleczne powinny być spożywane w umiarkowanych ilościach. Dodatkowo wśród pacjentów z chorobą Hashimoto często współistnieje nietolerancja laktozy czy też kazeiny. Dodatkowo warto uważać na białko soi ze względu na jej interakcje z lekami stosowanymi w chorobach tarczycy. Badania dowiodły, że obniża ona wchłanianie leku (lewotyroksyny), a zatem powoduje konieczność zwiększenia jego dawki. Spożywanie nadmiernych ilości soi może mieć również działanie wolotwórcze, czy zwiększać poziom TSH, tym samym pogłębiając niedoczynność.

Podsumowanie

Białka pełnią niezwykle istotną funkcję w przypadku choroby Hashimoto. Warto uwzględnić ich dobre źródła w diecie i zwiększyć ich podaż. Przyczyniają się one do poprawy funkcjonowania tarczycy zatem stanowią jeden z wielu ważnych aspektów, nad którymi warto się pochylić by cieszyć się zdrowiem i zapobiec objawom choroby.

Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.

Bibliografia:

[1] Zakrzewska E. Zegan M. Michota-Katulska E.: Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna (2015), XLVIII, 2: s.117-127.

[2] Ratajczak A.E. Moszak M. Grzymisławski M.: Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne (2017), ISSN 2451–1870 (online); 7(4): s. 305-311.

[3] Mahan L.K et al: Krause’s Food & the Nutrition Care Process, Elsevier Saunders USA, 2012; 13th edition, Medical Nutrition Therapy for Thyroid and Related Disorders, 711-723.

[4] Urbaniak B., Marcisz Cz., Wpływ soi i izoflawonów sojowych na tarczycę. Postępy fitoterapii 2006, 2: 83-89.
 

Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.