Czy laktoza może zaszkodzić przy chorobach tarczycy?

Spożycie laktozy i/lub glutenu to szalenie popularny temat w obecnych czasach. Dużo mówi się o nich również w kontekście niedoczynności tarczycy. Nietolerancja laktozy występuje u około 30% dorosłych osób, a 37% Polaków ma pewien wariant genu LCT, który powoduje coraz słabszą produkcję enzymu trawiącego laktozę. Nietolerancja spowodowana jest brakiem aktywności enzymu – laktazy, która ma za zadanie strawić ten cukier mleczny. Co to jest laktoza? Gdzie możemy ją znaleźć? Czy może ona zaszkodzić w przypadku chorób tarczycy? Tego dowiesz się w tym artykule.

Co to jest laktoza i gdzie ją znajdziemy?

Laktoza jest organicznym związkiem chemicznym z grupy węglowodanów, konkretnie dwucukrem zbudowanym z D-galaktozy i D-glukozy. Laktozę zawiera głównie mleko jak i produkty mleczne – mleko krowie, kozie czy owcze, mleko w proszku, jogurty, kefiry, maślanki, sery (białe, żółte, feta), serki homogenizowane, wiejskie i topione, lody, śmietana itp. W mniejszych ilościach może znajdować się również w innych produktach tj. wędliny, chleb, ciasta, ciastka, wino, niektóre mrożonki, produkty o obniżonej zawartości tłuszczu, konserwy warzywne w sosie itp. dlatego warto czytać dokładnie ich składy.

Jak możemy zdiagnozować nietolerancję laktozy?

Wyróżnia się nietolerancję laktozy:
● wrodzoną (alaktazja), którą stwierdza się bardzo rzadko – dziecko od urodzenia nie posiada zdolności wytwarzania enzymu laktazy.
● pierwotną – występującą u osób dorosłych (hipolaktazja dorosłych); dziedziczona jest jako cecha autosomalna recesywna. Jest to najczęstsza forma genetycznie uwarunkowanego niedoboru laktazy. Ujawnia się ona w okresie dojrzewania bądź we wczesnym wieku dorosłym. W przypadku tego typu nietolerancji rzadko mamy do czynienia z całkowitym zanikiem wytwarzania laktazy,
● wtórną (nabytą) – mająca charakter przejściowy bądź też utrwalony. Zależy to od rodzaju i czasu działania czynnika uszkadzającego błonę śluzową jelita cienkiego. Z charakterem przejściowym mamy do czynienia najczęściej w wyniku stosowania leków niszczących błonę śluzową jelita (tj. antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne). Znacznie bardziej poważna forma utrwalona pojawia się w przypadku wystąpienia przewlekłych stanów chorobowych jelitowo-żołądkowych, do których należą celiakia, mukowiscydoza, choroba Whipple’a, choroba Crohna, zespół Zollingera-Ellisona, enteropatia cukrzycowa, enteropatia związana z zakażeniem HIV, rakowiak, popromienne uszkodzenie jelit, alergia przewodu pokarmowego czy lamblioza.

Wśród metod pośrednich pozwalających stwierdzić nietolerancje laktozy wyróżnić można:
● wodorowy/wodorowo-metanowy test oddechowy,
● test doustnego obciążenia laktozą,
● próbę eliminacyjną,
● ocenę pH stolca,
● badanie molekularne polimorfizmu genu laktazy.

Ze względu na wysoką czułość i swoistość oraz stosunkową łatwość wykonania, obecnie za złoty standard w diagnostyce nietolerancji laktozy uznaje się wodorowy/wodorowo-metanowy test oddechowy. Polega on na obciążeniu organizmu pewną ilością laktozy a następnie dokładny pomiar ilości wydychanych gazów.
Często stosowaną przez pacjentów prostą metodą jest prowadzenie dzienniczka żywieniowego. Jest on bardzo pomocny w obserwacji czy po posiłkach zawierających laktozę czujemy się źle. Jeśli tak jest to pomocna staje się metoda eliminacji laktozy na okres 4 tygodni, a następnie prowokacja tj. spożycie produktów zawierających laktozę i monitorowanie swojego samopoczucia.

Jakie są objawy nietolerancji laktozy?

Objawy nietolerancji laktozy to między innymi:
● ból brzucha,
● mdłości,
● wzdęcia,
● biegunka,
● kolka,
● gazy.

Czy laktoza może nam zaszkodzić?

Wolna laktoza jest przyczyną między innymi zmiany pH oraz ciśnienia osmotycznego, przez co ściąga wodę do jelita. Niedobór enzymu laktazy bądź całkowity jej brak powoduje, iż laktoza w jelicie cienkim nie zostaje strawiona, a zamiast tego ulega fermentacji pod wpływem bakterii jelitowych. Bakterie jelita grubego fermentują ten dwucukier z wytworzeniem różnych związków, w tym gazów (m.in. wodoru, metanu, dwutlenku węgla). Te reakcje prowadzą do wystąpienia objawów nawet w ciągu 30 minut (maksymalnie do 2 godzin) po spożyciu posiłku zawierającego w sobie laktozę. Badania wykazały, iż u osób z występującą nietolerancją laktozy dawka hormonu tarczycy jest stosunkowo wyższa niż u osób prawidłowo tolerujących laktozę ze względu na jej obniżoną wchłanialność. U osób z chorobą Hashimoto dość często występuje nietolerancja laktozy, nawet u 75% pacjentów.

Nietolerancja to powoduje podwyższenie poziomu TSH, co się wiąże z koniecznością zwiększania dawek hormonu tarczycy nawet o 30%. Autorzy pewnego badania sugerują, żeby osoby, które wykazują duże wahania w stężeniu hormonu tyreotropowego i jednocześnie przyjmują wysokie dawki hormonu tarczycy wykonały test w kierunku nietolerancji laktozy, gdyż może być ona przyczyną rozchwiania poziomu TSH jak i niedostatecznego poziomu wchłaniania samego hormonu.

Czy zatem w Hashimoto zawsze należy wykluczyć laktozę z diety?

Osoby chorujące na Hashimoto nie zawsze mają nietolerancję laktozy, część z nich nie toleruje mleka, natomiast toleruje nabiał. Z tego powodu nie każda osoba zmagająca się z zapaleniem tarczycy Hashimoto musi wprowadzić dietę niskolaktozową. Eliminacja nabiału konieczna jest w przypadku ewidentnie występujących objawów ze strony przewodu pokarmowego. U osób rezygnujących ze spożycia laktozy może rozwinąć się wtórna nietolerancja tego cukru. Organizm, który “nie potrzebuje” enzymu trawiącego laktozę, wówczas zaprzestaje jego produkcji. W efekcie tego procesu nawet osoby, które do tej pory mogły spożywać mleko i jego przetwory, bez niekorzystnych objawów ze strony układu pokarmowego, zaczynają one po ponownym włączeniu jej do diety odczuwać dolegliwości po spożyciu. Warto zatem przed wykluczeniem laktozy z diety upewnić się, że mamy problem z jej odpowiednią tolerancją.

Warto również zaznaczyć, że czasami problem nie stanowi sama laktoza, a kazeina (białko mleka). Alergia na białka mleka krowiego powstaje na skutek nadwrażliwości układu odpornościowego na alergen – białko. Objawy są bardzo podobne do nietolerancji laktozy dlatego warto sprawdzić z jaką alergią bądź nietolerancją mamy do czynienia. Stwierdzona alergia na białka mleka krowiego powoduje eliminacje mleka i produktów mlecznych.

Dla osób, które źle czują się po produktach zawierających laktozę czy kazeinę polecane są zamienniki takie jak:
• mleka roślinne: owsiane, migdałowe, ryżowe, kokosowe, sojowe
• jogurty sojowe i kokosowe
• ser wegański z nerkowców
• śmietanka roślinna
• roślinne margaryny
• oleje roślinne: kokosowy, oliwa z oliwek, masło klarowane

Podsumowanie

Nietolerancja laktozy to częsty problem wśród osób borykających się z chorobą Hashimoto. Kiedy mamy problem z wysokim poziomem hormonu TSH bądź też po wprowadzeniu leczenia hormonalnego nie ma wyraźnych efektów warto sprawdzić czy problem nie leży właśnie w nietolerancji cukru mlecznego – laktozy.

Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.