Czym są choroby autoimmunologiczne?

Choroby autoimmunologiczne to grupa schorzeń, w których układ odpornościowy, zamiast chronić organizm przed szkodliwymi patogenami, zaczyna atakować własne komórki i tkanki. Są to choroby przewlekłe, mogące dotyczyć niemal każdego układu w organizmie człowieka. W ostatnich latach obserwuje się znaczący wzrost ich występowania, co sprawia, że temat staje się coraz bardziej aktualny.

Skąd biorą się choroby autoimmunologiczne?

Pochodzenie chorób autoimmunologicznych nie jest do końca wyjaśnione, jednak badania naukowe wskazują na wieloczynnikowe podłoże. Wpływ na rozwój tych schorzeń mają:

1. Czynniki genetyczne
   Niektóre osoby są genetycznie predysponowane do rozwoju chorób autoimmunologicznych. Mutacje w genach związanych z układem odpornościowym mogą prowadzić do nieprawidłowego rozpoznawania komórek własnych jako obcych.
2. Czynniki środowiskowe
   Ekspozycja na pewne toksyny, infekcje wirusowe lub bakteryjne, a nawet dieta bogata w wysoko przetworzoną żywność mogą wpływać na rozwój chorób autoimmunologicznych. Szczególną rolę odgrywają tu zanieczyszczenie środowiska i kontakt z chemikaliami.
3. Hormony
   Niektóre choroby autoimmunologiczne, jak np. toczeń rumieniowaty układowy, występują częściej u kobiet, co sugeruje, że hormony płciowe mogą odgrywać kluczową rolę w ich rozwoju.
4. Zaburzenia mikrobioty jelitowej

Stan jelit i skład mikrobioty odgrywają ogromną rolę w regulacji układu odpornościowego. Zaburzenia w równowadze mikrobiologicznej mogą prowadzić do nadmiernej aktywacji układu immunologicznego i rozwoju autoagresji.

Mechanizm powstawania chorób autoimmunologicznych

Mechanizm powstawania tych chorób opiera się na błędnym rozpoznawaniu przez układ odpornościowy własnych tkanek jako wroga. W zdrowym organizmie limfocyty T i B potrafią odróżnić komórki własne od obcych. W przypadku chorób autoimmunologicznych proces ten zawodzi. Dochodzi do wytwarzania autoprzeciwciał, które atakują komórki organizmu, co prowadzi do uszkodzenia tkanek i przewlekłego stanu zapalnego.

Wpływ współczesnego świata na rozwój chorób autoimmunologicznych

Współczesny świat stwarza wiele wyzwań, które mogą przyczyniać się do wzrostu liczby przypadków chorób autoimmunologicznych. Jednym z kluczowych czynników jest nieustanne tempo życia i związany z tym stres. Nasz układ odpornościowy jest wrażliwy na wpływ chronicznego stresu, który zaburza jego równowagę i prowadzi do nadmiernej aktywacji mechanizmów zapalnych. Życie w ciągłym napięciu sprawia, że organizm przestaje skutecznie reagować na bodźce. Przewlekły stres jest uważany za jeden z kluczowych czynników wyzwalających rozwój chorób autoimmunologicznych u osób z genetyczną predyspozycją. Niezdrowy styl życia również ma ogromny wpływ na rozwój tych schorzeń. Przetworzona żywność, bogata w sztuczne dodatki, konserwanty i tłuszcze trans, przyczynia się do powstawania przewlekłych stanów zapalnych w organizmie. Z kolei diety ubogie w błonnik, warzywa i owoce osłabiają mikrobiotę jelitową, która jest kluczowym elementem naszego układu odpornościowego. Zaburzenia w składzie mikrobioty prowadzą do tzw. zespołu jelita przesiąkliwego, w którym szkodliwe substancje mogą przenikać do krwiobiegu, wywołując reakcje autoimmunologiczne. Nie można również zapominać o wpływie zanieczyszczenia środowiska. Współczesny świat pełen jest toksyn – od chemikaliów stosowanych w przemyśle, przez zanieczyszczenia powietrza, aż po metale ciężkie obecne w wodzie czy kosmetykach. Te substancje chemiczne mogą zakłócać działanie układu odpornościowego, wywołując reakcje zapalne lub wpływając na rozwój mutacji genetycznych, które zwiększają ryzyko autoimmunizacji. Tempo życia sprzyja także braku aktywności fizycznej. Coraz więcej ludzi prowadzi siedzący tryb życia, spędzając większość dnia przed ekranem komputera czy telewizora. Brak ruchu wpływa na obniżenie ogólnej odporności organizmu, sprzyja otyłości i zaburzeniom metabolicznym, które mogą z kolei zwiększać ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych. Również niedobór snu wpływa negatywnie na regenerację organizmu i zwiększa poziom hormonów stresu, co dodatkowo obciąża układ odpornościowy.

Najpopularniejsze choroby autoimmunologiczne

1. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
   Choroba ta powoduje przewlekłe zapalenie stawów, prowadzące do bólu, obrzęków i zniekształceń.
2. Toczeń rumieniowaty układowy (SLE)
   Schorzenie wieloukładowe, które może dotknąć skóry, stawów, nerek i innych narządów.
3. Cukrzyca typu 1
   Choroba, w której układ odpornościowy niszczy komórki beta trzustki odpowiedzialne za produkcję insuliny.
4. Hashimoto
   Choroba tarczycy, w której układ odpornościowy atakuje jej tkankę, prowadząc do niedoczynności.
5. Stwardnienie rozsiane (SM)
   Choroba układu nerwowego, w której układ immunologiczny atakuje osłonki mielinowe neuronów.

Jak radzić sobie z chorobami autoimmunologicznymi?

Życie z chorobą autoimmunologiczną wymaga podejścia kompleksowego, które obejmuje zarówno leczenie medyczne, jak i zmiany stylu życia. Choć współczesna medycyna oferuje wiele możliwości terapii, codzienne nawyki odgrywają równie istotną rolę w kontroli objawów i poprawie jakości życia.

Podstawą zarządzania chorobami autoimmunologicznymi jest zdrowa i zbilansowana dieta. Wprowadzenie diety przeciwzapalnej, bogatej w świeże warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe tłuszcze, może przynieść znaczną poprawę. Dieta taka redukuje przewlekły stan zapalny, który jest podstawą większości chorób autoimmunologicznych. Warto również zadbać o dostarczanie probiotyków i prebiotyków wspierających zdrowie jelit, które odgrywają kluczową rolę w regulacji odporności.

Aktywność fizyczna jest równie ważna. Regularny ruch pomaga nie tylko w utrzymaniu zdrowej masy ciała, ale także wpływa na poprawę nastroju, redukcję stresu i poprawę krążenia, co wspiera regenerację tkanek. Ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, takie jak joga, pilates, pływanie czy spacery, są szczególnie polecane dla osób z chorobami autoimmunologicznymi, ponieważ nie obciążają nadmiernie organizmu. Ogromne znaczenie ma także redukcja stresu. W codziennym zabieganiu warto znaleźć czas na techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, głębokie oddychanie czy praktyka uważności. Nieodłącznym elementem radzenia sobie z chorobami autoimmunologicznymi są regularne wizyty kontrolne u lekarza specjalisty. Współpraca z lekarzem pozwala na monitorowanie przebiegu choroby i odpowiednią modyfikację leczenia w zależności od potrzeb. Ostatnim, ale równie ważnym aspektem jest edukacja. Świadomość tego, czym jest choroba autoimmunologiczna, jakie czynniki mogą nasilać jej objawy oraz jakie kroki można podjąć, by je złagodzić, daje pacjentom poczucie kontroli nad swoim życiem. Wiedza o chorobie pomaga podejmować świadome decyzje i w pełni uczestniczyć w procesie terapeutycznym.

Nowoczesne podejście do terapii

Współczesne badania nad mikrobiotą jelitową wskazują, że jej zdrowie ma kluczowe znaczenie dla regulacji układu odpornościowego i może odgrywać istotną rolę w terapii chorób autoimmunologicznych. Wprowadzenie probiotyków, prebiotyków oraz diety bogatej w błonnik i fermentowaną żywność pomaga przywrócić równowagę mikrobiologiczną, co może łagodzić stany zapalne. Coraz większą uwagę zwraca się również na spersonalizowane podejście do leczenia, w którym mikrobiota pacjenta może stać się kluczowym elementem terapii. Holistyczne podejście łączące dbanie o mikrobiotę z odpowiednimi zmianami w stylu życia stanowi ważne uzupełnienie tradycyjnych metod leczenia.

Podsumowanie

Choroby autoimmunologiczne to poważne schorzenia wynikające z błędnej pracy układu odpornościowego. Wpływają one na życie milionów ludzi na całym świecie. Choć ich przyczyny są złożone, to jasne jest, że styl życia ma ogromne znaczenie w ich zapobieganiu i leczeniu. Świadomość roli diety, aktywności fizycznej i redukcji stresu pozwala na lepsze radzenie sobie z tymi chorobami oraz poprawę jakości życia.

Bibliografia:

Szczeblowska D., Hebzda A., Wojtuń S. (2011): Choroby autoimmunizacyjne w praktyce lekarskiej; Pediatr Med Rodz 2011, 7 (3), p 218-222

https://www.mp.pl/pacjent/choroby/320906,choroby-autoimmunologiczne-co-to-lista-chorob-przyczyny

Chudzińska Małgorzata i in. (2017): Dieta śródziemnomorska zalecana nie tylko w chorobach sercowo – naczyniowych; Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(6):732-746. eISSN 2391-8306

Kostiukow A. i in.(2018): Dieta jako istotny czynnik wspomagający leczenie choroby Hashimoto, w: Medyczne aspekty kosmetologii i dietetyki

Wang L., Wang Fu-Sheng, Gershwin M.E. (2015): Human autoimmune diseases: a comprehensive update; J Intern Med 2015 Oct;278(4):369-95. doi: 10.1111/joim.12395. Epub 2015 Jul 25

Miller F. W. (2023): The increasing prevalence of autoimmunity and autoimmune diseases: an urgent call to action for improved understanding, diagnosis, treatment, and prevention; Curr Opin Immunol; 2023 Feb:80:102266. doi: 10.1016/j.coi.2022.102266

Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.