Histamina i niedoczynność tarczycy

Osoby z zaburzeniami pracy tarczycy, w tym Hashimoto, mogą być bardziej podatne na nietolerancję histaminy. Niski poziom hormonów tarczycy może powodować wzrost produkcji histaminy, podczas gdy wysoki poziom może powodować zwiększoną odpowiedź histaminy. Nietolerancja histaminy może przyczyniać się do chorób tarczycy. Wysokie ilości histaminy mogą sprzyjać rozwojowi chorób autoimmunologicznych związanych z tarczycą. Dodatkowo może to wynikać z tego, że nietolerancja histaminy i zapalenie tarczycy Hashimoto mogą mieć te same przyczyny źródłowe, mi.n. nadwrażliwość na gluten, nieszczelną barierę jelitową, SIBO, alergie IgE. Jeśli leki na tarczycę nie łagodzą istniejących objawów, być może należy poszerzyć diagnostykę o takie zagadnienia jak możliwość nietolerancji histaminy lub dysbioza jelit.

Czym jest histamina?

Histamina jest substancją chemiczną, która odgrywa ważną rolę w wielu procesach zachodzących w organizmie, takich jak stany zapalne, odporność, modulacja neuroprzekaźników i wydzielanie kwasu żołądkowego. Jego podstawową rolą jest ochrona organizmu przed związkami alergicznymi. Kiedy ciało jest wystawione na działanie związku, takiego jak np. pyłek, układ odpornościowy, w szczególności komórki tuczne, aktywuje histaminę, a tym samym uruchomi alarm dla układu odpornościowego, aby zaatakować potencjalnie niebezpieczny związek. Może to powodować objawy, takie jak kichanie, kaszel, katar, bóle głowy, swędzenie, a w niektórych skrajnych przypadkach może zagrażać życiu. Przykład pyłku jest tym co nazywamy „klasycznym” uwalnianiem histaminy (immunologicznym). Jest to proces, w którym antygen (pyłek) indukuje przeciwciała IgE, które skłaniają komórki tuczne i bazofile (komórki odpornościowe) do degranulacji przechowywanej histaminy po związaniu się z receptorami błonowymi.

Drugi rodzaj uwalniania histaminy, znany jako nieimmunologiczny, obejmuje również degranulację zmagazynowanej histaminy z komórek tucznych i bazofili. Ten typ może być wywołany alkoholem, produktami zawierającymi duże ilości histaminy czy lekami i często jest najbardziej dostrzegalny u osób z chorobami tarczycy. Wynika to z tego, że histamina jest produkowana nie tylko przez komórki odpornościowe, ale także przez niektóre bakterie w jelitach.

Jak wspomniano powyżej, histamina jest wydzielana przez komórki tuczne i bazofile (rodzaje komórek odpornościowych), które znajdują się w tkance łącznej. Największe stężenie komórek tucznych występuje w drogach oddechowych, spojówce, przewodzie pokarmowym i skórze. Istnieją cztery różne receptory histaminowe. Receptory H1 pomagają rozszerzać naczynia krwionośne. Receptory H2 kontrolują produkcję kwasu solnego w żołądku. Receptory H3 są związane z histaminą, która działa jako neuroprzekaźnik, wysyłając sygnały między mózgiem a ciałem, aby wspierać sen, zachowanie, nastrój i apetyt. Receptory histaminowe można również znaleźć w płucach, grasicy, śledzionie, migdałkach, tchawicy, wątrobie, jelicie cienkim i okrężnicy (poprzez receptory H4).

Kluczowe funkcje histaminy to: ochrona przed infekcją, regulacja hormonów, wspomaganie zdrowego trawienia, działanie jako neuroprzekaźnik (dlatego wpływa na nastrój), kontrola produkcji kwasu żołądkowego i pomoc w regulacji systemu odpornościowego.

Nietolerancja histaminy

Nietolerancja histaminy jest o wiele bardziej powszechna, niż mogłoby się wydawać. Jest to konsekwencja zbyt dużej ilości histaminy w organizmie i niemożności jej skutecznego rozbicia. Istnieje wiele czynników, które mogą przyczynić się do nie radzenia sobie z wysokim poziomem histaminy.

• Niektóre osoby mają niestabilne komórki tuczne, które uwalniają zbyt dużo histaminy.
• Inne osoby mogą mieć za dużo komórek tucznych, a tym samym za dużo histaminy.
• W innych przypadkach wystąpienie alergii powoduje czasami wytwarzanie wyższych poziomów histaminy.

Jedzenie, leki i stres mogą odgrywać rolę w nietolerancji histaminy. Również genetyka ma tutaj duże znaczenie. Istnieją cztery szlaki genetyczne, które odgrywają kluczową rolę w metabolizmie histaminy i są to DAO, HNMT, NAT2 i CBS. Enzym oksydaza diaminowa czyli DAO jest najbardziej znanym enzymem zaangażowanym w rozkład histaminy. Niższe poziomy DAO mogą wpływać na efektywność metabolizowania histaminy. Należy zauważyć, że DAO nie występuje w ośrodkowym układzie nerwowym. Zamiast tego HNMT kontroluje histaminę. N-metylotransferaza histaminowa (HNMT) to gen kodujący białko znajdujący się w ośrodkowym układzie nerwowym. Jego kluczową funkcją jest przeniesienie grupy metylowej z S-adenozylo-1-metioniny (SAM) do histaminy. Natomiast NAT2 to alternatywny szlak, który przekształca histaminę w acetylohistaminę, która jest następnie wydalana z moczem. Jeśli masz mutację genetyczną tego genu, może to ostatecznie doprowadzić do wolniejszego rozpadu histaminy. Warto również wspomnieć, że wszelkie mutacje syntezy beta cystationiny (CBS) mogą prowadzić do zmniejszenia ilości SAMe (S-adenozylo-metioniny), jednego z głównych dawców metylu, co może ostatecznie prowadzić do wzrostu histaminy w organizmie. Sposób, w jaki wyraża się nietolerancja histaminy, różni się w zależności od osoby.

Objawy nietolerancji histaminy

• układ oddechowy: katar, kichanie, kaszel, obrzęk gardła, flegma, astma;
• ośrodkowy układ nerwowy: ból głowy, migrena, zawroty głowy, lęki, mgła mózgowa, uderzenia ciśnienia w głowie, trudności z zasypianiem, zmęczenie, ogólny ból;
• układ sercowo-naczyniowy: palpitacja, częstoskurcz, arytmie;
• przewód pokarmowy: biegunka, ból brzucha, skurcze, wzdęcia, mdłości;
• układ hormonalny: zaburzenia miesiączkowania, silne krwawienie, bolesne skurcze menstruacyjne;
• skóra: wysypki skórne, pryszcze, zaczerwienienie, pokrzywka, swędzenie skóry, silne pocenie się.

Produkty bogate w histaminę

Trudno jest określić ilościowo poziom histaminy w żywności, ponieważ może się on znacznie różnić nawet w przypadku tego samego rodzaju produktów. Dobrą zasadą w przypadku nietolerancji jest wyeliminowanie lub znaczne ograniczenie głównie żywności fermentowanej, wędzonej, wielokrotnie odgrzewanej lub nadmiernie przetworzonej, która zawiera o wiele więcej histaminy niż świeże produkty. Do artykułów spożywczych najbardziej bogatych w histaminę należą: alkohol (zwłaszcza piwo, wino i szampan), sery długo dojrzewające, wędliny i ryby wędzone, kiszonki, owoce morza, czekolada, szpinak, cytrusy, banany, truskawki, kiwi, octy fermentowane, rośliny strączków. Problematyczne również mogą okazać się produkty, które blokują wydzielanie enzymu DAO rozkładającego histaminę np. czarna i zielona herbata oraz napoje energetyczne.

Diagnostyka nietolerancji histaminy

W praktyce możemy oznaczyć kilka parametrów. Jednym z nich jest zmierzenie stężenia histaminy w surowicy krwi, jednak może to być badanie niewystarczające. Jest to fotografia stanu aktualnego i w żaden sposób nie podpowiada, jaka jest przyczyna nietolerancji.

Pełniejszy obraz nietolerancji pokaże badanie aktywności enzymu DAO. Jeśli jest ona zmniejszona, nasz organizm w ograniczonym stopniu toleruje histaminę. Materiałem do badania jest krew. Nie wymaga ono specjalnego przygotowania, jednak rekomenduje się, aby wykonywać je rano, na czczo, po całonocnym wypoczynku. Prawidłowe stężenie enzymu DAO powinno wynosić więcej niż 10 U/ml.  Wartości 3-10 wskazują na podejrzenie nietolerancji histaminy, wartości poniżej 3 oznaczają nietolerancję. Bywa ona tak głęboka, iż wartości enzymu DAO mogą być nieoznaczalne.

Warto wiedzieć, że do rozwinięcia pełnej aktywności DAO wymagany jest odpowiedni poziom witaminy B6, miedzi oraz cynku. Jeśli te parametry nie są unormowane, dochodzi do względnego niedoboru DAO i związanych z tym objawów nietolerancji histaminy. Dlatego w dalszym etapie warto również zbadać poziom witaminy B6 oraz tych dwóch mikroelementów. Należy pamiętać, iż nadmiar histaminy, a co za tym idzie jej nietolerancja, może być spowodowana dysbiozą lub SIBO. Dlatego w takich przypadkach należy również rozważyć diagnostykę mikrobioty jelitowej.

Histamina a tarczyca

Istnieje ścisła zależność między histaminą a hormonami, a zwłaszcza tymi wydzielanymi przez tarczycę. Słabsza czynność tarczycy może zwiększać liczbę komórek tucznych, co z kolei może zwiększać produkcję histaminy. Spowolniona praca tarczycy może skutkować niższymi poziomami wytwarzanego enzymu DAO. Nie ma wątpliwości, że nadmiar histaminy może prowadzić do rozwoju SIBO. To z kolei może zmniejszyć enzym DAO potrzebny do rozkładu histaminy. Ponadto przerost bakterii w jelicie cienkim produkuje również histaminę, która następnie działa jak przysłowiowa oliwa dolana do ognia. Różne badania wykazały związek między SIBO a niedoczynnością tarczycy i dlatego ważne jest, aby wziąć pod uwagę rolę, jaką histamina może odgrywać w ogólnym zdrowiu. Ostatecznie problemy z tarczycą mogą prowadzić do nietolerancji histaminy i pomocne może być zrozumienie, w jaki sposób można wesprzeć się w obniżeniu obciążenia histaminą.

Podsumowanie

Kiedy mamy do czynienia z niedoczynnością tarczycy w połączeniu z nietolerancją histaminy, najkorzystniejszym rozwiązaniem wydaje się być skoncentrowanie uwagi na zdrowiu jelit. Jest to pierwsze miejsce, od którego należy zacząć, jeśli chodzi o histaminę i tarczycę. Brak równowagi w bakteriach, nieszczelne jelito, SIBO, infekcje będą zagrażać zdolności do rozkładania histaminy. Warto upewnić się czy otrzymujemy wszystkie kluczowe składniki odżywcze, które wspierają optymalne funkcjonowanie tarczycy i mieć na uwadze, że obniżone funkcje tarczycy mogą zwiększyć obciążenie histaminą. Należy także pamiętać o czynnikach, które mogą zwiększać obciążenie histaminą takich jak: jedzenie bogate w histaminę i blokujące enzym DAO oraz silny stres czy nadmierny wysiłek fizyczny. Natomiast warto uwzględnić w codziennej diecie produkty zawierającej kwercytynę (silny antyoksydant), która zmniejsza wydzielanie histaminy i działa przeciwzapalnie. Najwięcej kwercytyny znajdziemy w brokułach, cebuli, szpinaku, jabłkach, malinach, jagodach, winogronach.

Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.

Bibliografia:

1. Landucci, E., Laurino, A., Cinci, L., Gencarelli, M., & Raimondi, L. (2019). Thyroid hormone, thyroid hormone metabolites and mast cells: a less explored issue. Frontiers in cellular neuroscience.
2. Zierau, O., Zenclussen, A. C., & Jensen, F. (2012). Role of female sex hormones, estradiol and progesterone, in mast cell behavior. Frontiers in immunology.
3. Barcik, W., Wawrzyniak, M., Akdis, C. A., & O’Mahony, L. (2017). Immune regulation by histamine and histamine-secreting bacteria. Current opinion in immunology.
4. Schnedl, W. J., & Enko, D. (2021). Considering histamine in functional gastrointestinal disorders. Critical Reviews in Food Science and Nutrition.
5. afarinia, M., Sadat Hosseini, M., Fazel, N., Fathi, F., Ganjalikhani Hakemi, M., & Eskandari, N. (2020). Quercetin with the potential effect on allergic diseases. Allergy, Asthma & Clinical Immunology.
6. www.alablaboratoria.pl

Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.