Interakcje leków na tarczycę z żywnością, napojami i suplementami

Jeśli masz zdiagnozowaną niedoczynność tarczycy lub chorobę Hashimoto to zapewne przyjmujesz systematycznie syntetyczne analogi hormonów tarczycy – lewotyroksynę. Czy zastanawiałaś się kiedyś jak przyjmowane inne preparaty, w tym suplementy czy spożywane posiłki wpływają na skuteczność leku? W tym artykule przyjrzymy się temu w jakie interakcje może wchodzić lewotyroksyna. To powinno ułatwić Ci bardziej świadome i skuteczne wyciszenie choroby. 

Czym są interakcje i jakie ich rodzaje można wyróżnić?

Interakcja to fizyczne, chemiczne lub fizjologiczne oddziaływanie pomiędzy sobą dwóch lub więcej substancji, w wyniku którego ulegają zmianie ich indywidualne właściwości lub łączny efekt.

W zależności od mechanizmu powstania interakcji dzielimy je na: 

∙ interakcje farmaceutyczne ( występują w czasie przygotowywania leków), 

∙ interakcje farmakokinetyczne,

∙ interakcje farmakodynamiczne.

Interakcje farmakokinetyczne czyli te powodowane przez wzajemne oddziaływanie na siebie leków, ich skutkiem są zmiany w zakresie wchłaniania, transportu, metabolizmu i wydalania leku. W przypadku interakcji lek-pożywienie to żywność wpływa na farmakokinetykę substancji leczniczej, ponieważ może przyczyniać się do zwiększenia lub zmniejszenia biodostępności substancji aktywnej. Dochodzi wtedy do zmiany efektu terapeutycznego, albo wystąpienia groźnych powikłań.

Wpływ pożywienia na wchłanianie leku

Do największej ilości interakcji między pożywieniem a lekami dochodzi podczas wchłaniania. Przyjęty posiłek może przyspieszać lub opóźniać, a także zwiększać wchłanianie leku. Oprócz tego pokarm, w zależności od składu i ilości, może wpływać na zmianę pH. Dla wchłaniania lewotyroksyny ma to o tyle duże znaczenie ponieważ na wchłanianie lewotyroksyny znaczący wpływ ma stopień wypełnienia żołądka oraz czas, jaki upłynął pomiędzy przyjęciem leku a spożyciem posiłku. Prowadzone analizy wykazały, że moment przyjęcia LT4 może mieć kluczowe znaczenie dla jego wchłaniania. Badali to między innymi Bach-Huynh i wsp.. W swojej pracy porównywali wchłanianie LT4 przyjmowanego o trzech różnych porach dnia: rano (1 godzinę przed śniadaniem), wieczorem (przed snem) i razem ze śniadaniem. Z ich ustaleń, co prawda na niewielkiej grupie badanych, wynika że przyjmowanie przed snem jest korzystniejsze niż rano. Może to wynikać z faktu, że jelita mają zmniejszoną ruchliwość w nocy, co może skutkować większą ekspozycją leku na ściany jelita, a tym samym zwiększonym wchłanianiem. Dodatkowo podstawowe wydzielanie kwasu żołądkowego jest największe wieczorem i istnieją dowody na to, że kwas żołądkowy ma korzystny wpływ na wchłanianie LT4.

Przy stosowaniu LT4 na czczo ważna jest korelacja czasowa pomiędzy przyjęciem leku, a spożyciem posiłku. Trzydziestominutowy odstęp czasowy pomiędzy przyjęciem leku, a spożyciem posiłku wydaje się zbyt krótki i  może wpływać na absorpcję LT4, obecnie rekomendowany jest przynajmniej 1-godzinny odstęp od przyjęcia leku do spożycia posiłku.

Pokarmy i napoje wchodzące w interakcje z lewotyroksyną

Niektóre pokarmy i  napoje mogą przyczyniać się do zmniejszonego wchłaniania LT4. Szczególnie pod uwagę powinno się wziąć produkty żywnościowe bogate w błonnik, produkty nabiałowe ze względu na wysoką zawartość wapnia; jak również owoce: winogrona, papaja, grejpfrut, czy warzywa np. soja.

Lewotyroksyna a błonnik

Badania kliniczne na pacjentach z niedoczynnością tarczycy i chorobą Hashimoto dowodzą, że błonnik pokarmowy niekorzystnie wpływa na biodostępność lewotyroksyny. Mechanizm, za pomocą którego błonnik pokarmowy wpływa na biodostępność T4, obejmuje niespecyficzną adsorpcję T4 do błonnika w przewodzie pokarmowym.

Lewotyroksyna a soja

Produkty, które zawierają białko sojowe mogą zmniejszać wchłanianie lewotyroksyny, przez co zachodzi konieczność zwiększenia dawki leku.

Zależność ta została potwierdzona w kilku niezależnych badaniach. Zagadnienie to interesowało m.in. Pinchera i wsp.. Ich badanie objęło grupę 78 dzieci w pierwszym roku życia. Po początkowym przyjmowaniu pokarmu dla niemowląt zawierającego soję zmieniono na pożywienie bogate w mleko krowie, co w efekcie dało spadek TSH i możliwość redukcji dawki podawanego leku.

Lewotyroksyna a kawa

Benvenga i wsp. opisali przypadek wpływu kawy na wchłanianie LT4. Pacjentka rozwinęła stan niedoczynności tarczycy po tym, jak zaczęła przyjmować podwójną kawę jednocześnie z lekiem. Wcześniej gdy LT4 podawano z wodą 1 godzinę przed śniadaniem wartości TSH mieściły się w zakresie referencyjnym.  Wartości TSH unormowały się dopiero po tym, jak zaczęła brać lek na pół godziny przed wypiciem kawy. Ci sami autorzy odnotowali później 7 podobnych przypadków i wykazali interakcję in vitro. Co ciekawe, w jednym artykule opisano, że wchłanianie LT4 zależy od składu leku. Badanie krzyżowe z udziałem 8 pacjentów wykazało, że LT4 w postaci kapsułki softgel nie wchodzi w interakcję z kawą w porównaniu z LT4 w postaci tabletek.

Lewotyroksyna a grejpfrut

Opisano przypadek pacjentki przyjmującej stałą dawkę LT4 100 mg/d, która zaczęła spożywać duże ilości soku grejpfrutowego; w konsekwencji jej wartości TSH wzrosły. Dawkę leku zwiększono do 150 mg/d, ale bez efektu. Za radą lekarza pacjentka przestała pić duże ilości soku grejpfrutowego, a jej wartości TSH wróciły do zakresu referencyjnego. Ci sami autorzy przeprowadzili badanie krzyżowe na 10 zdrowych osobach, które przyjęły pojedynczą dawkę 600 mg LT4 wraz z sokiem grejpfrutowym. Maksymalny wzrost stężenia tyroksyny w osoczu zmniejszył się o 11% po jednoczesnym podaniu. Podejrzewa się, że za interakcję z LT4 odpowiada hamowanie przez grejpfruta polipeptydu transportujące aniony organiczne.

Lewotyroksyna a suplementy diety

Witamina C

Wzrost pH w żołądku może skutkować zmniejszoną absorpcją LT4. Na podstawie tej hipotezy przeprowadzono badanie, w którym zbadano wpływ witaminy C (kwasu askorbinowego) na wchłanianie LT4. Badaniem objęto 28 pacjentów z rozpoznaną niedoczynnością tarczycy i niewystarczającą odpowiedzią na leczenie (dawki LT4 41,70 mg/kg z podwyższonym stężeniem TSH). Jeden gram witaminy C rozpuszczono w szklance wody i dodano do standardowej terapii. Ten preparat witaminy C obniżył pH roztworu do 3, co jest wystarczające do odpowiedniego rozpuszczenia tabletki LT4.

Jednoczesne podawanie LT4 i witaminy C skutkowało zwiększoną absorpcją leku i znacznie niższymi wartościami TSH. Skłania to do wniosku, że u pacjentów z zaburzeniami wchłaniania warto rozważyć jednoczesne podawanie LT4 z witaminą C.

Preparaty żelaza

W literaturze opisano przypadki interakcji między siarczanem żelaza i LT4.

Interakcja między LT4 a żelazem została opisana w badaniu z udziałem 14 pacjentów przyjmujących stałą dawkę LT4, do której dodano siarczan żelaza (300 mg). Oba preparaty przyjmowano jednocześnie przez 12 tygodni. Zanotowano wzrost średniej wartości TSH z 1,6 mIU/l do 5,4 mIU/l. Ponadto w warunkach in vitro wykazano adsorpcję LT4 na żelazie. Zgodnie z ChPL LT4 należy go podawać 2 godziny przed podaniem preparatów zawierających żelazo. Istnieją jednak doniesienia, że przerwa ta może być niewystarczająca i w pełni bezpieczny odstęp może wynosić nawet 4 godziny.

Chrom

Interakcję między LT4 a chromem udokumentowano u 7 zdrowych osób, które przyjęły pojedynczą dawkę LT4 (1 g) jednocześnie z pikolinianem chromu. Mechanizm interakcji jest nieznany, ale podejrzewa się, że jest to tworzenie nierozpuszczalnego kompleksu w przewodzie pokarmowym.

Lewotyroksyna a węglan wapnia

W literaturze opisano wzrost wartości TSH po łącznym podaniu LT4 i węglanu wapnia. Ponadto udokumentowano interakcję w warunkach in vitro, w której węglan wapnia wiązał LT4 przy pH 2,75.

Zgodnie z ChPL LT4 należy go podawać 2 godziny przed podaniem preparatów zawierających węglan wapnia.

Podsumowanie

Na ilość wchłoniętej lewotyroksyny wpływać może wiele towarzyszących zaburzeń przewodu pokarmowego, równocześnie podawane leki i spożywana żywność. Mogą wystąpić klinicznie istotne interakcje między LT4 a pokarmem/lekami, głównie w fazie wchłaniania. Większość interakcji opiera się na adsorpcji przez LT4 substancji zakłócających w przewodzie pokarmowym i w konsekwencji zmniejszonej ilości leku dostępnej do wchłaniania.

Piśmiennictwo:

1. Farmacja praktyczna, redakcja naukowa Jachowicz R. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017, Interakcje leków z żywnością, s. 537-585
2. Colucci P.,Yue C.S., Ducharme M. i wsp.: A Review of the Pharmacokinetics of Levothyroxine for the Treatment of Hypothyroidism. Eur J Endocrinol. 2013; 9:40–7.Biondi B., Wartofsky L.: Treatment With Th yroid Hormone. Endocr Rev. 2014; 35:433–512.
3. Bach-Huynh et al. Timing of Levothyroxine Administration Affects Serum Thyrotropin Concentration. J Clin Endocrinol Metab. 2009; 94:3905–3912.
4. Marko Skelin et al. Factors Affecting Gastrointestinal Absorption of Levothyroxine: A Review. Clinical Therapeutics. 2017; 39, 2. 
5. Liel Y., Harman-Boehm I., Shany S.: Evidence for a Clinically Important Adverse Eff ect of Fiber-Enriched Diet on the Bioavailability of Levothyroxine in Adult Hypothyroid Patients. J Clin Endocrinol Metab. 1996; 81(2):857-859. 
6. Robertson H.M.A., Narayanaswamy A., Pereira O.: Factors Contributing to High Levothyroxine Doses in Primary Hypothyroidism: An Interventional Audit of a Large Community Database. Thyroid. 2014; 24(12): 1-7.
7. Charakterystyka Produktu Leczniczego Euthyrox

Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.