Jak zanieczyszczenie środowiska wpływa na funkcjonowanie tarczycy?

Tarczyca – mały, ale niezwykle ważny narząd

Tarczyca to niewielki gruczoł zlokalizowany w przedniej części szyi, który kształtem przypomina motyla. Mimo swoich skromnych rozmiarów pełni niezwykle istotną rolę w funkcjonowaniu organizmu. Jest odpowiedzialna za produkcję hormonów tarczycowych – tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3), które wpływają na niemal każdą komórkę w naszym ciele. Te hormony kontrolują m.in. metabolizm, regulację temperatury ciała, poziom energii, a także pracę serca i układu nerwowego. Odpowiednie funkcjonowanie tarczycy jest więc kluczowe dla zachowania równowagi fizjologicznej organizmu.

Jednak współczesny świat, pełen zanieczyszczeń, toksyn i metali ciężkich, stawia tarczycę w wyjątkowo trudnej sytuacji. W ostatnich latach coraz więcej badań zwraca uwagę na to, jak szkodliwe substancje obecne w naszym środowisku wpływają na zdrowie tarczycy, prowadząc do problemów takich jak niedoczynność, nadczynność czy choroby autoimmunologiczne, np. choroba Hashimoto. Przyjrzyjmy się więc bliżej, jakie zagrożenia czyhają na ten niezwykle ważny gruczoł w świecie pełnym zanieczyszczeń.

Toksyczne środowisko a zdrowie tarczycy

Zanieczyszczenie środowiska to jedno z największych zagrożeń dla zdrowia człowieka, które przyczynia się do rozwoju wielu schorzeń, w tym problemów z tarczycą. Substancje chemiczne, które przedostają się do naszego otoczenia poprzez spaliny samochodowe, emisje przemysłowe, zanieczyszczenie wód czy pestycydy stosowane w rolnictwie, mogą zakłócać funkcjonowanie układu hormonalnego, w tym tarczycy.

Jednym z problemów związanych z zanieczyszczeniem środowiska jest to, że wiele szkodliwych substancji chemicznych może zakłócać pracę hormonów w organizmie. Te substancje, nazywane „endokrynnymi disruptorami”, mogą naśladować lub blokować działanie naszych naturalnych hormonów, co zaburza ich prawidłowe funkcjonowanie. W ten sposób wpływają na produkcję, transport i działanie hormonów tarczycy. Do takich toksyn, które negatywnie wpływają na tarczycę, należą m.in. polichlorowane bifenyle (PCB), dioksyny, pestycydy i ftalany.

Wpływ toksyn na funkcjonowanie tarczycy

Badania sugerują, że długotrwałe narażenie na toksyny środowiskowe może mieć wpływ na równowagę hormonalną. Przykładem są polichlorowane bifenyle (PCB), które były używane w przemyśle do produkcji różnych materiałów, takich jak farby czy tworzywa sztuczne. Chociaż ich produkcja została w wielu krajach zakazana, substancje te nadal występują w środowisku ze względu na swoją trwałość i zdolność do gromadzenia się w organizmach. Istnieją wskazania, że PCB mogą oddziaływać na poziomy hormonów tarczycy, co może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, takich jak zmęczenie czy trudności metaboliczne.

Innym przykładem są ftalany, które znajdują się w produktach z tworzyw sztucznych, kosmetykach i materiałach budowlanych. Te substancje chemiczne mogą zakłócać prawidłowe funkcjonowanie hormonów, co może prowadzić do zaburzeń pracy tarczycy, a także problemów z płodnością i układem rozrodczym.

Dioksyny, które powstają podczas spalania odpadów i w procesach przemysłowych, także mają negatywny wpływ na funkcjonowanie tarczycy. Dioksyny kumulują się w tkankach tłuszczowych i mogą działać jako inhibitory hormonów tarczycowych, co zaburza ich prawidłowe działanie i prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych.

Metale ciężkie a tarczyca

Metale ciężkie, takie jak rtęć, ołów, kadm czy arsen, są kolejnym zagrożeniem dla funkcjonowania tarczycy. Metale te mogą dostać się do organizmu poprzez skażoną wodę, żywność lub powietrze. Często kumulują się w tkankach i mogą powodować problemy zdrowotne, w tym zaburzenia hormonalne.

Rtęć – ukryty wróg tarczycy

Rtęć to jeden z najbardziej toksycznych metali, który może negatywnie wpływać na tarczycę. Może ona przedostawać się do organizmu poprzez spożywanie ryb skażonych rtęcią lub w wyniku kontaktu z amalgamatowymi plombami dentystycznymi. Rtęć może zakłócać działanie enzymów, które są odpowiedzialne za produkcję hormonów tarczycowych, a także wpływać na funkcjonowanie układu immunologicznego, co może prowadzić do rozwoju chorób autoimmunologicznych, takich jak Hashimoto.

Długotrwała ekspozycja na rtęć może przyczyniać się do zmniejszenia stężenia hormonów tarczycy oraz zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzeń autoimmunologicznych. Wysoki poziom rtęci w organizmie jest również powiązany z innymi problemami zdrowotnymi, takimi jak zmęczenie, osłabienie mięśni czy problemy z pamięcią.

Zanieczyszczenie środowiska a tarczyca

Zanieczyszczenie środowiska to problem, który narasta z roku na rok. Spaliny samochodowe, przemysł, rolnictwo i odpady komunalne powodują, że nasze powietrze, woda i gleba są coraz bardziej skażone. Zanieczyszczenia te mają bezpośredni wpływ na zdrowie człowieka, w tym na funkcjonowanie tarczycy.

Zanieczyszczenia powietrza, takie jak pyły zawieszone, tlenki azotu i dwutlenek siarki, mogą przenikać do organizmu przez układ oddechowy i wpływać na układ hormonalny. Badania sugerują, że osoby mieszkające w regionach o wysokim poziomie zanieczyszczeń powietrza mają wyższe ryzyko zachorowania na choroby tarczycy.

Zanieczyszczenia wody, szczególnie przez toksyny takie jak pestycydy i metale ciężkie, również mają ogromny wpływ na funkcjonowanie tego narządu. Spożywanie skażonej wody może prowadzić do akumulacji toksyn w organizmie, co z czasem przyczynia się do zaburzeń hormonalnych.

Warto też zwrócić uwagę na zanieczyszczenie żywności, które jest rezultatem stosowania pestycydów, nawozów sztucznych i antybiotyków. Toksyczne substancje zawarte w pożywieniu mogą zaburzać funkcjonowanie hormonów tarczycy, a także prowadzić do ich długoterminowych uszkodzeń.

Jak chronić tarczycę przed szkodliwym wpływem zanieczyszczeń?

Choć całkowite uniknięcie zanieczyszczeń środowiskowych jest niemożliwe, istnieją sposoby, aby ograniczyć ich negatywny wpływ na tarczycę i ogólny stan zdrowia. Oto kilka wskazówek:

1. Zadbaj o dietę bogatą w antyoksydanty – warzywa i owoce pełne witamin (A, C, E) oraz minerałów takich jak selen i cynk mogą wspierać pracę tarczycy i chronić ją przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.
2. Ogranicz spożycie ryb z wysoką zawartością rtęci, takich jak tuńczyk czy miecznik. Zamiast tego wybieraj ryby o niskiej zawartości rtęci np. sardynki czy łososia.
3. Unikaj produktów zawierających toksyczne substancje chemiczne, takie jak kosmetyki z ftalanami czy produkty plastikowe z bisfenolem A (BPA).
4. Zadbaj o jakość powietrza w domu – używaj oczyszczaczy powietrza.
5. Regularne badania kontrolne – szczególnie jeśli mieszkasz w obszarze o wysokim poziomie zanieczyszczenia. Badania poziomu hormonów tarczycy mogą pomóc we wczesnym wykryciu problemów.

Podsumowanie

Tarczyca, mimo swojego niewielkiego rozmiaru, odgrywa kluczową rolę w naszym zdrowiu i funkcjonowaniu organizmu. Niestety, współczesne zanieczyszczenia środowiska – od toksyn chemicznych po metale ciężkie – mogą stanowić poważne zagrożenie dla jej prawidłowego działania. Dbając o czyste powietrze, zdrową dietę i minimalizując kontakt z toksynami, możemy chronić tarczycę przed szkodliwymi wpływami i cieszyć się lepszym zdrowiem.

Bibliografia:

Hagmar Lars (2004): Polychlorinated Biphenyls and Thyroid Status in Humans: A Review; https://doi.org/10.1089/105072503770867192

Turyk M.E., Anderson H.A., Persky V.W. (2007): Relationships of Thyroid Hormones with Polychlorinated Biphenyls, Dioxins, Furans, and DDE in Adults; Environ Health Perspect; 115(8): 1197–1203

Fernández-González R. i in. (2015):  A Critical Review about Human Exposure to Polychlorinated Dibenzo-p-Dioxins (PCDDs), Polychlorinated Dibenzofurans (PCDFs) and Polychlorinated Biphenyls (PCBs) through Foods; https://doi.org/10.1080/10408398.2012.710279

Meeker J.D., Ferguson K.K. (2011): Relationship between urinary phthalate and bisphenol A concentrations and serum thyroid measures in U.S. adults and adolescents from the National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) 2007-2008; Environ Health Perspect; 119(10): 1396-402

Zoeller R.T. (2007): Environmental chemicals impacting the thyroid: targets and consequences;
Thyroid; 17(9):811-7

Qi Hu i in. (2021): Association between mercury exposure and thyroid hormones levels: A meta-analysis; Environ Res; 196:110928

Kubicka-Figiel M., Martyka A., Taborska N.: Thyroid Response to Mercury: Varied Effects on Function and Structure – A Review of the Latest Research; https://doi.org/10.12775/JEHS.2024.60.011

Yang K., Zhang G., Li Y. (2024): Association between air pollutants, thyroid disorders, and thyroid hormone levels: a scoping review of epidemiological evidence; DOI 10.3389/fendo.2024.1398272

Hyun-Jin Kim i in. (2020): Association Between Exposure to Ambient Air Pollution and Thyroid Function in Korean Adults; J Clin Endocrinol Metab; 105(8): dgaa338

Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.