Czy nieleczone Hashimoto może przyczynić się do rozwoju innych chorób?

Choroba Hashimoto to jedna z najczęściej występujących i najbardziej rozpowszechnionych chorób przewlekłych przebiegających na podłożu autoimmunologicznym, w której występuje przewlekłe zapalenie tarczycy (nazywana jest też limfocytarnym zapaleniem tarczycy). W jej przebiegu dochodzi do tworzenia się nacieków limfocytarnych na gruczole tarczycowym. Na wystąpienie Hashimoto wpływa szereg czynników – genetycznych, środowiskowych (m.in nadmiar jodu, infekcje wirusowe, bakteryjne, niedobór selenu, toksyny, zanieczyszczenia powietrza). Może być także wywołana wcześniej trwającą niedoczynnością tarczycy. Co ważne, choroba Hashimoto może współwystępować z różnymi innymi chorobami przebiegającymi na tle autoimmunologicznym np. celiakia, cukrzyca typu 1, niedokrwistość złośliwa, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), toczeń układowy. Choroby tarczycy bywają zdiagnozowane z dużym opóźnieniem, ponieważ pojawiające się objawy oraz dolegliwości są bardzo niespecyficzne i mogą być błędnie interpretowane jako inne zaburzenia np. zaburzenia lękowe lub depresja.

Psychologiczne aspekty

Badania wskazują, że podwyższony poziom przeciwciał anty-TPO (do którego dochodzi  w przebiegu choroby Hashimoto) współwystępuje z zaburzeniami lękowymi oraz obsesyjno-kompulsywnymi (Carta, Loviselli, Hardoy, Massa, Cadeddu, Sardu, 2004).

Rekomenduje się aby osoby, u których występują zaburzenia lękowe  wykonały badania w kierunku niedoczynności tarczycy. Objawy depresyjne, osłabienie pamięci, drażliwość, senność często występuje przed ujawnieniem się choroby Hashimoto w pełnym obrazie.  Zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu osi podwzgórze – przysadka – tarczyca wiążą się z zaburzeniami nastroju (również z depresją). Zaburzenia te mogą przejawiać się także problemami z utrzymaniem prawidłowej masy ciała – z otyłością, która występuje również w niedoczynności tarczycy. Chorzy na niedoczynność tarczycy  zmagają się z obniżoną motywacją, sennością oraz apatią. Objawy te mogą być błędnie interpretowane bądź łączone z zaburzeniami depresyjnymi.

Choroby układu sercowo-naczyniowego

Osoby z chorobami autoimmunologicznymi tarczycy (choroba Gravesa-Basedowa, Hashimoto) mają zwiększone ryzyko występowania chorób układu krążenia. Należy pamiętać, że ujawnienie się jednej choroby o podłożu autoimmunologicznym zwiększa ryzyko pojawienia się następnej, o tym samym podłożu lub innej choroby, wtórnie rozwijającej się z powodu zaburzeń funkcjonowania innych narządów, np. układu sercowo-naczyniowego. Nawet niewielkie wahania stężenia hormonów tarczycy (trójjodotyroniny – T3 i tyroksyny -T4) mogą wpływać na funkcję mięśnia sercowego i co za tym idzie – mogą prowadzić do zmian w układzie sercowo-naczyniowym.

W takim przypadku głównie dochodzi do rozwoju miażdżycy, która może skutkować chorobą niedokrwienna serca związana z późniejszymi ostrymi zespołami wieńcowymi. Hormony tarczycy (wcześniej wspomniane) mają wpływ na gospodarkę lipidową (m.in na zwiększone stężenie cholesterolu całkowitego, LDL cholesterolu) prowadząc do dyslipidemii , która z kolei stanowi istoty czynnik rozwoju miażdżycy. Szczególnie istotna w takim przypadku jest trójjodotyronina (T3), która wnika do kardiomiocytów (komórek mięśnia sercowego), reguluje proces transkrypcji genów kodujących bardzo ważne białka, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mięśnia sercowego. Trójjodotyronina stymuluje również kurczliwość serca. W badaniach udowodniono, że farmakoterapia w przebiegu niedoczynności tarczycy przyczynia się do poprawy kurczliwości mięśnia sercowego.

Miopatia i neuropatia

Zarówno w przebiegu niedoczynności jak i nadczynność tarczycy obserwowane są uszkodzenia, osłabienia mięśni. Rozwijają się one szybko i dotyczą przynajmniej jednej grupy mięśni. U niektórych osób dochodzi do zaniku mięśni. Nasilenie niedowładu związane jest ze stężeniem FT4. Po osiągnięciu prawidłowej funkcji tarczycy, objawy ustępują.

Encefalopatia Hashimoto

Encefalopatia stanowi rzadkie (częstotliwość występowania: 1-2%) powikłanie chorób autoimmunologicznych tarczycy. Występuje zwykle u pacjentów z wysokim stężeniem przeciwciał antyTPO (przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej) i antyTG (przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie). Encefalopatia zazwyczaj dotyka kobiety (ok. 80%)  i ujawnia się w późniejszym wieku, choć może także pojawić się u dzieci. Objawy encefalopatii są specyficzne i należą do nich np. napady padaczkowe (występują u ok. 66% chorych), nadmierna reakcja przestraszenia, zespoły psychotyczne, drżenia. Mechanizm encefalopatii Hashimoto nie został jeszcze wyjaśniony.

Nadwaga i otyłość

U chorych na niedoczynność tarczycy dominującym problemem jest trudność z utrzymaniem prawidłowej masy ciała. Chorobę tą uznaje się jako jedną z najistotniejszych endokrynnych przyczyn otyłości wśród dzieci oraz osób dorosłych. Często nadmierny przyrost tkanki tłuszczowej  jest jednym z pierwszych sygnałów,  który zostaje zauważony przez chorych.

Niedoczynność tarczycy stwarza „sprzyjające okoliczności” do rozwoju otyłości poprzez spowolnienie tempa przemian metabolicznych. W przypadku ciężkiej niedoczynności tarczycy może dojść do zmniejszenia tempa przemiany materii nawet o połowę w porównaniu do wartości wyjściowej.

W związku z tym u chorych na niedoczynność należy zwrócić szczególną uwagę na wartość kaloryczną codziennej diety i dostosować zawartość m.in energii z pożywienia do indywidualnych potrzeb. Wzrost masy ciała w przebiegu tej choroby wynika ze zbyt niskiego stężenia  hormonu tarczycy – FT4, ale może również być związany z niedoborem składników mineralnych (np. selenu), zbyt wysokim spożyciem węglowodanów prostych, zbyt niską podażą białka i zdrowych źródeł tłuszczu wraz z dietą. Wysokie stężenie przeciwciał antyTPO oraz antyTG  sprzyja również wzrostowi poziomu glukozy oraz insuliny, co zwiększa ryzyko nadwagi i otyłości, a one z kolei przyczyniają się do rozwoju insulinooporności. Insulinooporność może również wynikać z obecnego w organizmie stanu zapalnego, do którego dochodzi w przebiegu choroby autoimmunologicznej. Wytwarzane są cytokiny prozapalne, które mogą uszkadzać receptory insulinowe. Z drugiej strony – w chorobie Hashimoto może dochodzić do zwiększenia wolnych kwasów tłuszczowych, co sprzyja zmniejszeniu wychwytu glukozy.

Co ważne, otyłość może także przyczynić się do przyspieszenia rozwoju autoimmunologicznego zapalenia tarczycy.

Zespół psychoendokrynny

W przebiegu chorób tarczycy może wystąpić zespół psychoendokrynny. Głównie objawia się zaburzeniami nastroju, popędu (dotyczącego łaknienia, pragnienia, snu oraz popędu płciowego) i napędu psychomotorycznego. Subiektywne objawy u chorych to: obniżenie zdolności intelektualnych, trudności z koncentracją, pamięcią, niepokój, lęk, niestabilność emocjonalna, zmienność nastrojów, drażliwość, trudność z wypełnianiem codziennych czynności, nadmierna senność, uogólnione złe samopoczucie. Często objawy te mogą być mylone z depresją.

Podsumowanie

1. Choroba Hashimoto to jedna z najczęściej występujących i najbardziej rozpowszechnionych chorób przewlekłych o podłożu autoimmunologicznym.
2. Choroba Hashimoto może współwystępować z różnymi innymi chorobami przebiegającymi na tle autoimmunologicznym np. celiakia, cukrzyca typu 1.
3. Choroby tarczycy bywają zdiagnozowane z dużym opóźnieniem, ponieważ pojawiające się objawy oraz dolegliwości są bardzo niespecyficzne i mogą być błędnie interpretowane jako inne zaburzenia np. zaburzenia lękowe lub depresja.
4. Nawet niewielkie wahania stężenia hormonów tarczycy (trójjodotyroniny – T3 i tyroksyny -T4) mogą wpływać na funkcję mięśnia sercowego i co za tym idzie – mogą prowadzić do zmian w układzie sercowo-naczyniowym.
5. W takim przypadku głównie dochodzi do rozwoju miażdżycy, która może skutkować chorobą niedokrwienna serca związana z późniejszymi ostrymi zespołami wieńcowymi.
6. W przebiegu chorób tarczycy może wystąpić zespół psychoendokrynny. Głównie objawia się: zaburzeniami nastroju, zaburzeniami popędu, zaburzeniami napędu psychomotorycznego.
7. Zarówno w przebiegu niedoczynności jak i nadczynność tarczycy obserwowane są uszkodzenia, osłabienia mięśni. Związane są z niskim stężeniem FT4.
8. U chorych na niedoczynność tarczycy może dochodzić do rozwoju nadwagi oraz otyłości. W przebiegu niedoczynności tarczycy występuje spowolnienie tempa przemian metabolicznych.
9. Niedoczynność tarczycy może także predysponować do rozwoju insulinooporności, która z kolei może wynikać z obecnego w organizmie stanu zapalnego. W stanie zapalnym dochodzi do produkcji cytokin prozapalnych, które przyczyniają się do uszkodzenia receptorów insulinowych.
10. Otyłość może przyspieszać rozwój autoimmunologicznego zapalenia tarczycy.

Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.

Bibliografia

1. Agnieszka Stetkiewicz-Lewandowicz, Tomasz Sobów, Psychologiczne aspekty choroby Hashimoto, Sztuka Leczenia 2018, nr 2, ss. 41–51.
2. Carta MG, Loviselli A, Hardoy MC, Massa S, Cadeddu M, Sardu C. (2004). The link between thyroid autoimmunity (antithyroid peroxidase autoantibodies) with anxiety and mood disorders in the community: a field of interest for public health in the future. BMC Psychiatry, 4, 25.
3. Małgorzata Tomczyńska,Ireneusz Salata,Joanna Saluk Autoimmunizacyjne choroby tarczycy jako czynnik ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, Choroby Serca i Naczyń 2017, 14 (1), 30–38.
4. Maria Ejma, Powikłania neurologiczne w schorzeniach gruczołu tarczowego, Polski Przegląd Neurologiczny 2009; 5 (1): 24–31.
5. Dominika Gier, Lucyna Ostrowska, Choroba Hashimoto a otyłość, Varia Medica 2019 tom 3, nr 3, strony 238–242.
6. Encefalopatia stanowi rzadkie powikłanie chorób autoimmunologicznych tarczycy. Dotyka głównie kobiety. Objawy encefalopatii są specyficzne i należą do nich np. napady padaczkowe, nadmierna reakcja przestraszenia, zespoły psychotyczne, drżenia.

Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.