Rodzaje niedoczynności tarczycy

W medycynie wyróżnia się 4 podstawowe rodzaje niedoczynności tarczycy. Jest to niedoczynność pierwotna, wtórna, wrodzona oraz nabyta. W tym artykule zostanie omówiona i wyjaśniona każda z nich.

Pierwotna niedoczynność tarczycy

Hipotyreoza pierwotna jest to zespół objawów chorobowych, który związany jest z niedoborem hormonów tarczycy w organizmie. Pierwotna niedoczynność tarczycy jest wynikiem zmian w obrębie tarczycy np. w wyniku jej uszkodzenia. Pierwotna niedoczynność tarczycy może być wrodzona lub nabyta. Znacznie częściej występuje pierwotna, nabyta niedoczynność tarczycy. Szacuje się, iż choroba może dotyczyć nawet 5-7 % kobiet i 1 % mężczyzn.

Wtórna niedoczynność tarczycy

Wtórna niedoczynność tarczycy również może być wrodzona lub nabyta. Wtórną niedoczynność tarczycy dzieli się także na drugorzędową oraz trzeciorzędową. Drugorzędowa niedoczynność tarczycy rozwija się na skutek chorób przysadki mózgowej – gruczołu dokrewnego zlokalizowanego wewnątrz czaszki, który produkuje i wydziela hormony m.in. pobudzające tarczycę do wytwarzania hormonów. Trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy jest wynikiem zmian zachodzących w podwzgórzu, czyli części podkorowej mózgowia, który jest centralną częścią ośrodkowego układu nerwowego. Jest wynikiem zaburzeń w układzie podwzgórzowo-przysadkowym, który to reguluje funkcje wydzielnicze tarczycy. Oś podwzgórze-przysadka-tarczyca działa na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Nadrzędną rolę pełni podwzgórze. Wydziela ono hormon o nazwie tyreoliberyna (TRH), która ma za zadanie stymulować przysadkę mózgową do produkcji tyreotropiny (TSH), która to z kolei ma pobudzić tarczycę do wytwarzania własnych hormonów – tyroksyny (T4), trójjodotyroniny (T3) oraz kalcytoniny. Niski poziom hormonów tarczycy w organizmie stymuluje układ podwzgórzowo-przysadkowy do pracy.

Wrodzona niedoczynność tarczycy

Wrodzona niedoczynność tarczycy zarówno wtórna jak i pierwotna zdarza się niezwykle rzadko. Pierwotną diagnozuje się u 1 na 4000 noworodków.

Przyczyny wrodzonej, pierwotnej niedoczynności tarczycy

Głównymi przyczynami wrodzonej, pierwotnej niedoczynności tarczycy są zaburzenia rozwojowe, takie jak:

• agenezja, czyli całkowity brak tarczycy,
• aplazja – niewykształcenie tarczycy mimo obecności zawiązka,
• hipoplazja – niedorozwój gruczołu tarczowego,
• ektopia – niewłaściwa lokalizacja tarczycy,
• niedobór jodu,
• dyshormonogeneza, będąca najczęściej wynikiem wrodzonego defektu syntezy tyreoglobuliny lub braku aktywności tyreoperoksydazy.

Przyczyny wrodzonej, wtórnej niedoczynności tarczycy

Wrodzona, wtórna niedoczynność tarczycy natomiast najczęściej jest wynikiem wrodzonych zaburzeń podwzgórzowo-przysadkowych. Diagnozuje się ją u jednego na 25-100 tys. urodzeń. Wśród jej przyczyn wymienia się :

• genetycznie nieprawidłowości w układzie podwzgórzowo-przysadkowym,
• wielohormonalną niedoczynność przysadki mózgowej,
• niedoczynność podwzgórza,
• izolowany niedobór TSH,
• choroba Sheehana,
• choroby autoimmunologiczne,
• nowotwory zlokalizowane w okolicy podwzgórza lub przysadki,
• przyczyny jatrogenne (operacja neurochirurgiczna).

Jak może objawiać się niedoczynność tarczycy o charakterze wrodzonym u dzieci?

Niedoczynność tarczycy o charakterze wrodzonym u dzieci może objawiać się poprzez:

• trudności w oddychaniu przebiegające z sinicą,
• przedłużającą się żółtaczkę noworodkowa,
• trudności w karmieniu,
• przepuklinę pępkową,
• opóźnione dojrzewanie szkieletu.

Dzieci z niedoczynnością tarczycy są bardzo spokojne, mało płaczą i dużo śpią. Często nie domagają się karmienia oraz mają wiotkie ciało. W większości przypadków niedoczynność pierwotna wrodzona jest wykrywana na podstawie badań przesiewowych, wykonywanych u noworodków w 3-4 dobie życia. Badania skriningowe pod kątem tej choroby są prowadzone w Polsce od ponad 40 lat.

Nabyta niedoczynność tarczycy 

Może być ona pierwotna bądź wtórna.

Najczęstsze przyczyny niedoczynności tarczycy pierwotnej

Do najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy pierwotnej, nabytej zaliczają się:

• choroba Hashimoto,
• podostre zapalenie tarczycy w późnej fazie,
• wole Riedla,
• choroba Gravesa-Basedowa,
• jatrogenna niedoczynność tarczycy – wywołana lekami, radioterapią, terapią jodem promieniotwórczym lub będąca wynikiem tyreidektomii (usunięcia tarczycy).

Najczęstsze przyczyny niedoczynności tarczycy wtórnej

Nabyta, wtórna niedoczynność tarczycy natomiast rozwija się najczęściej na skutek :

• choroby nowotworowej zlokalizowanej w okolicy przysadki lub podwzgórza,
• choroby autoimmunologicznej
• choroby Sheehana
• operacji neurochirurgicznej.

Objawy niedoczynności tarczycy nabytej

Do objawów niedoczynności tarczycy nabytej zaliczyć możemy:

• spowolnienie psychoruchowe,
• łatwa męczliwość,
• osłabienie pamięci i koncentracji,
• apatia,
• senność,
• uczucie zimna,
• zwiększenie masy ciała bez wyraźnego wzrostu apetytu,
• zaparcia,
• blada i sucha skóra,
• łamliwość i wypadanie włosów (także brwi i rzęs) oraz kruchość paznokci,
• bradykardia,
• zaburzenia płciowe: obfite przedłużające się miesiączki, niepłodność, spadek libido,
• wole (powiększenie tarczycy).

Leczenie niedoczynności tarczycy 

Celem leczenia wszystkich typów niedoczynności tarczycy jest doprowadzenie do eutyreozy (tj. prawidłowej stężenia hormonów tarczycy w organizmie). Pacjenci ze zdiagnozowaną niedoczynnością tarczycy nierzadko muszą przyjmować lewotyroksynę do końca życia. Powinni także być pod opieką poradni endokrynologicznej, wykonywać okresowo badania hormonalne i zapobiegać niedoborom witamin i składników mineralnych.

Podsumowanie

Choroby tarczycy są bardzo popularną chorobą w dzisiejszych czasach. Warto wykonywać diagnostykę kontrolną hormonów, a w przypadku diagnozy być pod stałą opieką lekarza prowadzącego.

Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.