Tłuszcze w Hashimoto

Niedoczynność tarczycy to choroba, w przebiegu której dochodzi do niedoboru hormonów tarczycy lub ich niedostatecznego działania. Wraz z wiekiem choruje na nią coraz więcej osób, głównie kobiet. W literaturze jako najczęstszą przyczynę niedoczynność tarczycy wskazuje się autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (Hashimoto). Choroba Hashimoto charakteryzuje się upośledzoną pracą układu immunologicznego. Dochodzi do nadmiernej produkcji przeciwciał przeciwko antygenom tarczycy, czego konsekwencją jest niszczenie komórek pęcherzykowatych tarczycy. W przebiegu wyżej wymienionych chorób nie tylko leczenie farmakologiczne jest ważne. Zbilansowana dieta w znaczącym stopniu wspomaga leczenie. Zapewnia dostarczenie niezbędnych makro- i mikroskładników, które potrzebne są do prawidłowej syntezy hormonów tarczycy. Dzięki prawidłowo zbilansowanej diecie możliwe jest spowolnienie procesu zapalnego w chorobie Hashimoto oraz zmniejszenie ryzyka chorób współistniejących z niedoczynnością tarczycy i zaburzeń dietozależnych.

Sposób żywienia ma wpływ na aktywność gruczołu tarczycowego. Nawet ilość spożywanego pokarmu może zmieniać syntezę i wydzielanie hormonów. Zmniejszenie podaży energii powyżej 40% istotnie zmniejsza produkcję hormonów tarczycy. Zmiany stężeń hormonów tarczycy we krwi, które powstają na skutek obniżenia wartości energetycznej diety mogą być skutkiem niekorzystnego wpływu na transport hormonów przez białka osocza oraz zmniejszenia aktywności enzymów odpowiedzialnych m.in za przemianę T4 do T3 (dejodynaza typu 1 i dejodynaza typu 2).

W związku z tym nie należy nadmiernie ograniczać wartości energetycznej diety, ponieważ może to doprowadzić do obniżenia podstawowej przemiany materii, która i tak jest już spowolniona przez niedoczynność tarczycy. Skutkiem diety niskokalorycznej może być nawet wzrost masy ciała.

Skoro „tłuszcz jest kaloryczny” to czy trzeba ograniczać jego ilość ?

Tłuszcz jest bardzo ważnym makroelementem w chorobach tarczycy. Przede wszystkim reguluje aktywność osi podwzgórze-przysadka-tarczyca i wpływa na metabolizm T3 i T4 (hormony tarczycy) w komórkach docelowych. Nadmierne ograniczanie podaży tłuszczu w diecie lub stosowanie diet niskotłuszczowych jest zatem niekorzystne. Może przyczyniać się do zaburzeń funkcjonowania układu immunologicznego oraz do niewystarczającego wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

Ile tłuszczu powinno znaleźć się w diecie?

Energia pochodząca z tłuszczu powinna wynosić maksymalnie 30% dziennego zapotrzebowania (w tym 10% z nasyconych kwasów tłuszczowych).

Przykładowo: przy zapotrzebowaniu kalorycznym 1800 kcal , tłuszcz powinien stanowić 540 kcal, co daje 60g.

Jaki tłuszcz wybierać?

Ważna jest nie tylko ilość tłuszczu, ale też jego rodzaj i jakość. Zdecydowanie lepszy wpływ na gruczoł tarczycowy mają tłuszcze bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-3 niż nasycone kwasy tłuszczowe.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe to takie kwasy, które zawierają więcej niż jedno podwójne wiązanie. Do wielonienasyconych kwasów tłuszczowych zalicza się dwie grupy: omega-3 i omega-6. Bardzo ważne jest aby zachować odpowiedni stosunek między kwasami omega-3 a omega-6. Spożycie większej ilości kwasów tłuszczowych z rodziny omega-6 w stosunku do omega-3 skutkuje negatywnym wpływem na gospodarkę lipidową, zwiększonym ryzykiem stresu oksydacyjnego oraz rozwojem otyłości. Nadmiar kwasów tłuszczowych  z rodziny omega-6 zmniejsza wrażliwość błon komórkowych na insulinę, co może wpłynąć na rozwój zaburzeń gospodarki węglowodanowo-insulinowej. Ponadto, kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 osłabiają lipogeneze (odpowiedzialnej za odkładanie i magazynowanie tłuszczu w tkance podskórnej). Ten mechanizm może być szczególnie istotny u osób z niedoczynnością tarczycy, ponieważ niedoczynność tarczycy współistnieje z otyłością.

Warto zaznaczyć, że jeśli dieta osoby z niedoczynnością tarczycy będzie obfita w cukry,

suplementacja kwasami omega-3 może nie dać efektów terapeutycznych.

Nasycone kwasy tłuszczowe zawierają wyłącznie wiązania pojedyncze. Ich źródłem są głównie produkty pochodzenia zwierzęcego oraz niektóre roślinne tłuszcze takie jak: olej kokosowy, olej palmowy. Nasycone kwasy tłuszcze są syntetyzowane przez organizm ludzki. Nie są uznawane więc za niezbędny składnik diety.

Spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych skutkuje zmniejszonym wydzielaniem hormonów tarczycy oraz zmniejszoną ekspresją receptora dla T3 w wątrobie. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe działają przeciwnie. Aktywność enzymu odpowiedzialnego za konwersję hormonów tarczycy w wątrobie zwiększa się pod wpływem spożycia kwasu dokozaheksaenowego (DHA, wielonienasycony kwas tłuszczowy), a zmniejsza się pod wpływem spożycia kwasu stearynowego (nasyconego kwasu tłuszczowego).

Ponadto, wielonienasycone kwasy tłuszczowe stymulują produkcję cytokin przeciwzapalnych i hamują wydzielanie czynników wywołujących stan zapalny. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe zapobiegają również cukrzycy typu II.

Warto więc ograniczać w diecie podaż produktów będących źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych, a zwiększać ilość produktów bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe (zwłaszcza w wielonienasycone kwasy tłuszczowe).

Jakie mogą być skutki niedoboru wielonienasyconych kwasów tłuszczowych ?

• Zmniejszona synteza i wydzielanie hormonów tarczycy (T3 i T4)
• Zaburzone działanie hormonów tarczycy na poziomie komórkowym

Bardzo ważne jest także aby zachować odpowiedni stosunek między kwasami omega-3 a omega-6. Spożycie większej ilości kwasów tłuszczowych z rodziny omega-6.

Jakie produkty warto spożywać?

Produkty bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3: tłuste ryby oceaniczne, wodorosty, olej lniany, siemię lniane, orzechy włoskie, olej rzepakowy, oliwa z oliwek.

Inne produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe: orzechy, pestki, awokado.

Jakich tłuszczów należy unikać?

Tłuszcze, które mają negatywny wpływ na zdrowie to uwodornione nienasycone kwasy tłuszczowe. Uwodornione nienasycone kwasy tłuszczowe powstają podczas uwodornienia olejów roślinnych. W wyniku tego procesu tłuszcze roślinne zmieniają swoją konsystencję z płynnych na półstałe lub stałe. Mają swoje zastosowanie w przemyśle spożywczych np. w margarynach. Są produkowane ze względu na długi okres trwałości, lepszą konsystencją oraz stabilność podczas głębokiego smażenia. Produkty, które są ich źródłem to: fast food’y, wyroby piekarnicze (np. drożdżówki, ciasta, ciasteczka), słone i słodkie pakowane przekąski (np. krakersy), margaryny. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zaleca aby spożycie trans-kwasów tłuszczowych nie przekazało 1% podaży energii na dobę, co daje około 2g dziennie [T. Mouratidou i in., 2014] .W Polsce spożycie trans-kwasów tłuszczowych wynosi 2,8-6,9 g/doba [Z. Kochan, J. Karbowska, E. Babicz-Zielioska, dz. cyt.:650-658]. Polacy spożywają trans-kwasy tłuszczowe głownie z margaryn oraz wyrobów piekarskich [Dybkowska E., dz. cyt.:173-186].

Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.

Bibliografia

1. Lachowicz, M. Stachoń, E. Pałkowska-Goździk, E. Lange. Fizjologiczne aspekty postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto, 2019, 323, 201-214.
2. Dąbrowska, Wpływ spożycia kwasów tłuszczowych trans na rozwój zespołu metabolicznego, 2019, 1, 41-51.
3. Zakrzewska, M.Zegan, E. Michota-Katulska, Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto, 2015, 48, 2, 117-127.
4. Wcisło, W. Rogowski, Rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w organizmie człowieka, 2006, 11, 3, 39-43.
5. Lachowicz, E. Pałkowska-Goździk, D. Rosołowska-Huszcz, Aktywność osi podwzgórze-przysadka-tarczyca (HPT) i funkcjonowanie mięśnia sercowego w warunkach deficytu energetycznego, 2017, 71, 1154-1171.
6. Pastusiak K., Michałowska J., Bogdański P. Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2017, 8(4): 155-160.
7. Ratajczak A.E., Moszak M., Grzymisławski M. Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2017, 7(4): 305-311.

Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.