Zapalenie tarczycy – przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie tarczycy to ogólne pojęcie dla różnych jednostek chorobowych dotyczących tego narządu. Może rozwinąć się ono z wielu rozmaitych przyczyn. Do tych najpopularniejszych należą m.in. wirusy, bakterie, leki, niewłaściwa praca hormonów, zaburzenia autoimmunologiczne, stres, ciąża, inne schorzenia. Stan zapalny tarczycy może mieć charakter przejściowy, jak również trwały. Do stanów przejściowych zalicza się zapalenie tarczycy poporodowe, polekowe i podostre. Niektóre typy zapalenia długo nie dają wyraźnych symptomów lub są na tyle niecharakterystyczne, że trudno je powiązać z jakimś groźną jednostką chorobową.

Typy zapalenia tarczycy

Istnieją trzy najważniejsze odmiany zapalenia tarczycy:

• Ostre i podostre zapalenie tarczycy
• Przewlekłe zapalenie tarczycy (Hashimoto)
• Choroba Gravesa-Basedova

Ostre i podostre zapalenie tarczycy

Ostry stan zapalny tarczycy występuje najczęściej w przebiegu zakażenia bakteryjnego, po napromienianiu gruczołu, na skutek działania leków (sole litu, amiodaron, pochodne difenylohydantoiny), przy urazach, traumatyzacji tkanek, np. po zbyt silnym badaniu palpacyjnym.

Zapalenia podostre gruczołu tarczowego spowodowane są ziarniniakowym zapaleniem tarczycy, najprawdopodobniej o etiologii wirusowej (świnka, grypa, odra, mononukleoza, wirusy Coxackie itp.), z towarzyszącym bólem, obrzękiem gruczołu i gorączką. Ból ten ustępuje samoistnie.

Kolejnym przykładem podostrego zapalenia tarczycy jest poporodowe zapalenie tarczycy, które to występuje u ok. 5% kobiet. Występuje zwykle w przeciągu roku od porodu, zazwyczaj ma samoograniczający się przebieg. W grupie ryzyka znajdują się kobiety z cukrzycą typu 1, z obecnymi przed ciążą przeciwciałami anty-TPO, po przebytym poronieniu, depresją poporodową i dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku chorób autoimmunologicznych tarczycy.

Choroba Gravesa-Basedowa

Jest to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy powodujące jej nadczynność – czyli nadprodukcję hormonów. Choroba wywołuje tworzenie przez organizm swoistych przeciwciał przeciwko receptorowi TSH obecnemu na komórkach pęcherzykowych tarczycy. To przyczynia się do pobudzenia gruczołu do wydzielania hormonów, prowadząc do hipertyreozy- nadczynności, a u części chorych także powiększenia rozmiarów narządu i zwiększenia jego ukrwienia. W ponad 50% przypadków choroba występuje rodzinnie. Wśród czynników predysponujących do pojawienia się choroby podaje się: stres, palenie tytoniu, nadmiar estrogenów, czynniki genetyczne.

Objawy w przebiegu niedoczynności tarczycy

W przebiegu nadczynności tarczycy mogą wystąpić objawy takie jak:

• zaburzenia nastroju (drażliwość, niepokój, zaburzenia lękowe),
• pobudzenie psychoruchowe,
• zaburzenia koncentracji,
• aksamitna w dotyku skóra – jest ona gładka, ciepła, z cechami nadpotliwości,
• nadmierne wypadanie włosów,
• zwiększona łamliwość paznokci,
• nadmierna męczliwość mięśni,
• zmniejszenie tolerancji wysiłku,
• łagodny wielomocz,
• kołatanie serca,
• duszność,
• tachykardia,
• podwyższone ciśnienie tętnicze,
• biegunki,
• spadek masy ciała nieadekwatny do zwiększonego apetytu.

Leczenie zapalenia tarczycy wywołanej chorobą Gravesa-Basedowa bazuje na lekach (np. na soli jodowanej, lewoskrętnej tyroksyny L-T4, czy tyreostatykach), terapii jodem, albo, jeśli zachodzi taka konieczność, na metodach operacyjnych.

Przewlekłe zapalenie tarczycy (Hashimoto)

Istotą choroby jest nagromadzenie limfocytów, które naciekają na tkanki tarczycy – niszcząc ją, a także obecność przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) i tyreoglobulinie (anty-TG). Prowadzi w konsekwencji do uszkodzenia gruczołu tarczowego, objawiającego się niemożnością produkcji wystarczającej ilości hormonów, a w rezultacie do rozwoju niedoczynności tarczycy. Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy Hashimoto pojawia się prawdopodobnie z przyczyn genetycznych, jednakże powodów takiego stanu tarczycy może być wiele. Należą do nich czynniki takie jak: takie jak stres, życie w ciągłym pośpiechu, nadmiar jodu, ukryte infekcje w organizmie promieniowanie radioaktywne, mało higieniczny tryb życia, czy kłopoty emocjonalne.

Objawy przewlekłego zapalenia tarczycy

Objawy są często mało charakterystyczne, zwłaszcza na początku choroby. Dopiero gdy schorzenie wejdzie w stadium niedoczynności tarczycy objawia się m.in.:

• nadmierną sennością,
• przyrostem masy ciała,
• gorszą koncentracją i zaburzeniami pamięci,
• depresją,
• łatwym marznięciem, ciągłym uczuciem zimna,
• zaparciami.

Niedobór T4 i T3 powoduje również zmiany skórne – cera staje się zimna, blada, przesuszona, łuszcząca się na łokciach i kolanach, towarzyszy temu również nadmierne wypadanie włosów (m.in. brwi), z towarzyszącym tzw. obrzękiem śluzowatym w obrębie twarzy, powiek i rąk – spowodowanym zmniejszonym wydalaniem wody z organizmu. Z kolei objawy niedoczynności gruczołu tarczowego ze strony układu sercowo-naczyniowego to m.in.: bradykardia, niskie ciśnienie tętnicze, czasami powiększenie sylwetki serca w badaniach obrazowych.

Leczenie przewlekłego zapalenia tarczycy

Leczenie obejmuje najczęściej podawanie brakującego hormonu tarczycowego, lewotyroksyny (dawka dobierana jest indywidualnie do konkretnego pacjenta przez lekarza prowadzącego). Przyjmuje się ją rano, na czczo, 30-60 minut przed posiłkiem raz dziennie, o stałej porze.

Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.