Średnio każdy człowiek przesypia 30% swojego życia. Czy spędzanie w łóżku około 8 godzin w ciągu doby to strata czasu? Naukowcy są zgodni – sen jest niezwykle istotnym czynnikiem warunkującym dobre zdrowie i samopoczucie, a konsekwencje niedoboru snu mogą być bardzo poważne.
Choć może się wydawać, że sen to czynność pasywna, w istocie podczas tego procesu ludzki mózg wykonuje szereg czynności niezbędnych do życia.
Śpiąc cyklicznie wchodzimy w dwie fazy snu: NREM (Non Rapide Eyes Movement), czyli fazę wolnofalową oraz REM (Rapide Eyes Movement), podczas której mózg wykazuje wysoką aktywność elektryczną, co często skutkuje marzeniami sennymi.
Sen pełni wiele różnych funkcji. Jednym z nich jest pomoc w zapamiętaniu wszystkiego, czego doświadczyliśmy w ciągu dnia. Ucząc się wzmacniamy połączenia neuronowe, które podczas fazy REM zostają utrwalone. Zarywając noc przed egzaminem by powtórzyć materiał, nie tylko będziemy niewyspani, co obniży koncentrację, ale z punktu widzenia fizjologii jest to zupełnie nieefektywne. Sen wpływa nie tylko na funkcjonowanie psychiczne, ale także fizyczne. To czas całkowitego relaksu dla ciała oraz czas redukcji napięcia. Podczas głębokiego snu organizm regeneruje mięśnie, narządy i komórki. Do krwi wydzielane są substancje chemiczne wzmacniające układ odpornościowy oraz regulujące metabolizm. Zmniejsza się częstość akcji serca, a także normowane jest ciśnienie krwi.
Co zatem dzieje się, gdy nie zadbamy o dostateczną ilość snu?
Mimo że jedna zarwana noc również zaburzy homeostazę organizmu, najgorszym scenariuszem jest chroniczny niedobór snu. Gdy przez dłuższy okres czasu śpimy poniżej 6 godzin na dobę, dochodzi do szeregu zaburzeń funkcji endokrynologicznych. Deficyt snu ma szkodliwy wpływ na metabolizm węglowodanów – upośledza tolerancję glukozy i zmniejsza wrażliwość na insulinę, co skutkować może rozwojem cukrzycy typu 2. Ponadto brak snu może zaburzyć regulację hormonów kontrolujących głód – leptyny i greliny, czego skutkiem jest nadmierny apetyt. W wielu badaniach populacyjnych stwierdzano, że krótki czas snu jest istotnym czynnikiem ryzyka otyłości, zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Z kolei nadmierna masa ciała oraz choroby metaboliczne wiążą się ze znacznym obniżeniem odporności oraz możliwości regeneracyjnych organizmu.
Ilość snu jest bardzo ważna, ale równie istotna jest jego jakość. Dobrze jest pamiętać, że zmiany snu są ściśle związane ze zmianami hormonalnymi. A za wydzielanie hormonów odpowiada między innymi rytm okołodobowy. Rytm okołodobowy warunkuje procesy biologiczne, związane ze sprawnością fizyczną i psychiczną oraz porą snu.
Najważniejszym czynnikiem kształtującym rytm okołodobowy jest światło. Codzienne nawyki powiązane ze snem i aktywnością, rodzaj używanego światła po zmroku, a także ekspozycja na światło słoneczne w ciągu dnia nie pozostają bez znaczenia dla funkcjonowania organizmu i produkcji hormonów. Zaburzając rytm dobowy, zaburzamy wydzielanie melatoniny, hormonu zwiększającego między innymi odporność organizmu. Poświęcając odpowiednią ilość na odpoczynek i sen pozbywamy się nadmiaru hormonu stresu, kortyzolu, a zwiększamy produkcję hormonu wzrostu, który chroni nas przed postępującymi procesami starzenia się.
Skoro sen reguluje procesy hormonalne w organizmie, ma on również wpływ na funkcjonowanie tarczycy – gruczołu wydzielniczego tyroksynę, trójjodotyroninę oraz kalcytoninę. Hormony te uwalniane są pod wpływem hormonu tyreotropowego (TSH) z przysadki mózgowej. Ilość hormonu tyreotropowego pozwala ocenić czy tarczyca funkcjonuje prawidłowo.
Deprywacja snu może prowadzić do zmian w czynności tarczycy – zwiększone zostaje wydzielanie TSH, co w dłużej perspektywie może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Jednym z objawów niedoczynności jest spowolnienie i zmęczenie, a senność w ciągu dnia dodatkowo potęguje problemy z nocnym wypoczynkiem. Z drugiej strony, kiedy tarczyca już wytwarza zbyt mało lub zbyt dużo hormonów, zaburza metabolizm organizmu, co może wpływać na sen. Zbyt duża produkcja hormonów powoduje nadczynność tarczycy. Może to prowadzić do niepokoju, szybkiego tętna i bezsenności. Zatem, jeśli Twoja tarczyca nie funkcjonuje prawidłowo, jednym z istotnych elementów terapii jest zadbanie o wartościowy sen, redukcję nadmiaru stresu i wsparcie układu odpornościowego.
Właściwy sen pomoże zwiększyć produktywność, dodać energii w ciągu dnia oraz zapewnić nam dobre samopoczucie fizyczne oraz emocjonalne. Aby Twoje ciało miało szansę na odpoczynek i wartościową regenerację zadbaj o kilka istotnych rzeczy.
Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.
Bibliografia:
N.C. Bozkurt, B. Karbek, E. Cakal, H. Firat, M. Ozbek, T. Delibasi, The association between severity of obstructive sleep apnea and prevalence of Hashimoto’s thyroiditis, Endocrine Journal 2012, 59 (11), 981-988
Knutson KL, Spiegel K, Penev P, Van Cauter E The metabolic consequences of sleep deprivation. Sleep Med Rev 2007
Kessler L; Nedeltcheva A; Imperial J; Penev PD. Changes in serum TSH and free T4 during human sleep restriction. SLEEP 2010;33(8):1115-1118
K A Gary 1 , A Winokur, S D Douglas, S Kapoor, L Zaugg, D F Dinges, Total sleep deprivation and the thyroid axis: effects of sleep and waking activity, Aviat Space Environ Med. 1996 Jun;67(6):513-9
Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.